QYSH KESH , QYSH U BANA DHE QYSH DO T’ BAHNA
Këngë popullore legjendare :
QYSH KESH , QYSH U BANA DHE QYSH DO T’ BAHNA
Në nji kohë , në nji zeman –
Thonë nji mbret koka kanë !
Tjetër thmi , aj nuk kish pasë –
Ia kish falë Zoti , nji vajzë !
Hyzmetçarët – hyzmet po i bajnë ,
Sadriazemi – zavendës ish kanë ,
Besim t’ madh – mbreti i kish dhanë !
Çika e mbretit , nisi me u rritë –
Ditë mbas dite , ish hy n’ bylyk !
Bukuri t’ madhe , Zoti i kish dhanë –
Veç me kanë Diell e Hanë !
Sadriazemi e kish hetue ,
Fort n’ çikë t’ mbretit ish dashunue –
Kish vendosë me e përdhunue !
Porse , çika nuk kish pranue –
S’ deshke babën , me e marrue !
Fort e shkreta , ish kanë ngushtue ,
Babës s’ vet s’i ka kallxue –
Sadriazemin , mos me e shkurtue !
Sadriazemi , fort ish frigue :
“Me ba mbretit , kjo me i kallxue –
Kryet me shpatë ka me ma shkurtue !”
Këqyr , nji ditë , se çka po banë –
Babës mbret , m’i paska thanë :
“ Baba mbret , hatri mos t’ mbesë –
T’u ba çika për martesë !”…
Baba mbret , fort ish ngushtue ,
Në çikë t’ vet , paska dyshue –
Mos po don f’tyra me i shkue ?!
Hyzmetçarët i ka tubue –
Meniherë i ka urdhënue :
“Me e marrë çikën – larg me e çue –
Kryet me shpatë me ja shkurtue !
Mjedis detit , ju me e gjue –
Se ka dashtë kjo , me m’ marrue !”
Hyzmetçarët e paskan ngue ,
Kanë marrë çikën – larg e kanë çue –
Urdhnin mbretit – n’ vend me ia çue !
Se te deti kur janë afrue –
Fort prej çikës , janë gjynahtue !
S’ kanë mujtë , kryet me ia shkurtue –
T’ gjallë në deti e kanë gjue !
E te mbreti kokan shkue :
“Urdhnin tand , n’ vend e kem çue “!
Zoti i Madh , çka ka marue –
Nji erë t’ madhe e paska çue ,
Krejt ai deti , ish kanë tërbue ,
Valë të mëdha , në ta janë çue ,
N’ stom të detit – çikën e kanë gjue ,
Fort fuqia – çikën e kish lëshue !
S’i punonte trupi me dalë –
Për nji rraje me duer ish kapë !
Ish zatetë shpirti me i dalë –
Me ymyt , me pshtue e gjallë !
Kur don Zoti , me t’ ndihmue –
Nji çoban , aty ish qillue ,
Me do dhenë , ish kanë tu i rue ,
Afër detit , ish afrue ,
Po don çikës , me i ndihmue ,
Nga rreziku , me e pshtue !
Fort çobani , koka ngushtue :
“Çikë ma t’ bukur , kurrë s’ kish pa –
Hyri , Zoti e kish ba !
Çika , mirë sa kish pushue –
Me çobanin ka bisedue :
“ Ti çoban , drejt me m’ kallxue –
A mos je ti , i martuem ?”
Drejt çobani i ka kallxue :
“ S’ jam fejue , as s’ jam martue !
Fukara , shumë jamë qillue –
Çoban – jeta asht tue m’ shkue !”
Atëherë, çika ju ka drejtue :
“Ti , n’ um paq kabull për grue –
Unë , me ty due me u martue !
Veç tri sende , prej teje i due :
Nji besë t’ Zotit , me ma dhanë –
- Mos me m’ dvetë kurrë prej kah jam ,
- Mos me m’ dvetë e kujna jam ,
- Kur t’ na e falë Zoti, naj thmi –
Emnat , vet kam me jav ngjitë !”
Besën e Zotit , çobani ja ka dhanë –
Këto tri sene me ja majtë !
Ka marrë çikën , n’ shpi kanë shkue –
Dhe me ta koka martue !
U mush shpija bukuri ,
Jetë të mirë e rehati ,
U fali Zoti , t’ parin thmi !
Kishte le djalë për shyhret –
Ia ngjet nana , emnin vet !
Tha : “ Këtë djalë e kam për qef –
Do t’ ia ngjes emnin : QYSH KESH !”
Nisi djali me u rritë –
Atëherë lindi thmia i dytë !
U gëzue baba e u gëzue nana –
Ia ngjet emnin :” QYSH U BANA!”
U mbush shpija plot shyhret ,
Me thmi t’ vogël për lezet –
Atëherë lindi thmia i tretë !
Priti e foli prapë e ama –
Ia ngjet emnin :”QYSH DO T’ BAHNA!”
Dalëngadalë thmija po rriten –
Kalojnë kohë e kalojnë vite !…
Nji ditë mbreti ish mërzitë –
Hyzmetçarët i paska thirrë :
“Domë me dalë pak me xhezdisë !”
Kokan dalë në bjeshkë me gjue –
Ishin lodhë , ishin untue !
Ngat nji shpije janë afrue –
Kokan hi pak me pushue !
Nisë çobani , po iu banë hyzmet ,
Hyzmetçarëve dhe babës mbret
Dhe po i thirrke thminë e vet !
Nisi e i dvetke baba mbret –
Qysh i kanë emnat e vet ?
Thmia i parë , nisi e po keshë :
“ Unë e kam emnin : QYSH KESH !”
Thmija i dytë , tha :”M’ ka thanë nana –
E kam emnin :”QYSH U BANA !”
Edhe i treti , tha :”M’ ka thanë nana –
E ki emnin : “QYSH DO T’ BAHNA !”
Nisi mbreti e po seritët –
Për këta emna kaq t’ çuditshëm !
Çobani – grues i kish thanë :
“ Drekë të mirë , grue , me m’ ba !
Mysafir , kem babën mbret ,
Bashkë me hyzmetçarët e vet !”
Grueja e tij , kurrgja s’ po flet ,
Mirë e njihte babën e vet !
Nisi n’ magje me fillue –
Jemek t’ mirë me gatue !
Jemek t’ mirë tuj përgatitë –
Si dikur , kur ish kanë çikë ,
Bashkë me nanën , çka kanë qitë !
Merr çobani , drekën me e çue
Mysafirëve – bukë me iu shtrue !
Fort ai mbreti koka hutue –
Atë jemek , kur e ka kërkue !
Atëherë , mbretit iu ka kujtue –
Këtë jemek , kush e ka gatue ,
Që kërkush nuk din në jetë ,
Përveç grues dhe çikës s’ vet !
Zuni , çobanin e po e dvetë :
“ Kush e gatou këtë jemek ?”
Fort çobani u ngushtue :
“Grueja e jeme e ka gatue !”
“ Drejt , çoban , ti me m’ kallxue –
Kah e kije , ti , këtë grue ?”
Fort , çobani u ngushtue :
“ Baba mbret , s’ mujë me t’ kallxue !
Qysh atë ditë , kur jem martue –
Unë , me te , jam besatue ,
Sa t’ jem gjallë , na , me jetue ,
Për tri sende , mos me e ngushtue :
- – Mos me e dvetë kurrë , prej kah asht !
- – Mos me e dvetë , e kuja asht !
- – Edhe thminë , Zoti kur na i ka falë –
Ajo , emnat me jav lanë !”
Fort mirë mbreti , ish kujtue –
Emnat – thmive , qysh jav kish vnue !
E çobanin e ka urdhnue :
“Gruen në odë – mbretit me ja çue –
Due vet me bisedue !”
Fort , çobani koka ngushtue –
Mos me e çue nuk ka guxue !
Ka shkue grues e i ka kallxue :
“Baba mbret , asht tuj t’ kërkue
Don me ty , me bisedue !”
Mejherë , grueja koka shkue
Babën mbret e ka përqafue
Baba mbret , i paska thanë :
“ Çika e jote , unë vet jamë !
Ti, o babë, kur ke urdhnue –
Hyzmetçarët , për me m’ shkurtue ,
Edhe n’ deti , mue , me m’ gjue ,
Ata , urdhnin ta kanë zbatue !
Perëndia , më ka ndihmue –
Edhe gjallë , unë , kam pshtue ,
Me çobanin , unë, jam martue !
Ngo , bre babë mirë , i ka thanë –
Unë , e drejtë gjithmonë jam kanë ,
S’ ta kam marrë erzin për kamë !
M’ ka ardhë keq , unë , ty me t’ thanë –
Për me t’ çartë me ndihmësin tand !
Sadriazemi , asht mundue –
Erzin tem , me ma marrë mue !
Unë, kurrqysh nuk e kam pranue –
S’ kam guxue me t’ kallxue ,
Se ti babë , e kishe shkurtue !
Sadriazemi , asht frigue –
Mos po due , unë, me t’ kallxue ?!
Atëherë ty, ai , t’ ka kallxue :
“ Tu ba çika me u martue !”
Ti , atë , babë e ke ngue –
Edhe mue , më ke shkurtue !
Por , drejtësia m’ ka ndihmue –
Edhe unë e gjallë jam pshtue !
Me çobanin , jam martue –
Edhe mirë jam tue rrnue !”
Baba mbret , nisi e po kanë
E çobanit , i paska thanë :
“ Ti , këto berre , krejt me i lanë ,
E me i marrë këta thmi me grue –
Bashkë me mue , me ardhë me rrnue !”
E muer dhandërrin me grue e thmi –
N’ pallat t’ vet i paska shti !
Po m’i thërret do xhelatxhi –
Menjëherë i ka urdhnue :
“ Sadriazemin , këtu jav due “ –
Edhe kryet ja ka shkurtue !
Sadriazem – dhandërrin e ka vnue !
***** Kënduar nga Xheladin Mazrekaj , nga fshati Dujakë ,
me vendbanim në Pejë , më 04.01.1983 vj.
Shënoi : Demir KRASNIQI
