|
Henri
Bergson lindi nė Paris mė 1859. Qe nga fillimi i shkollimit
qe nxėnės i shkėlqyeshėm si nė lėmitė shkencore ashtu edhe
nė letėrsi. I talentuar nė matemikė por dashuruar nė letėrsi
ai u regjistrua nė Shkollėn e Lartė Normale dega Letėrsi,
nė tė njėjtin vit me Jean Jaurčs.*
Diplomoi
filozofinė mė 1881 kurse mė 1889 doktoroi duke mbrojtur me
sukses du tezat e tija ndėr tė cilat pėrmendet tema kryesore :
Ese mbi tė dhėnat e drejtpėrdrejta tė ndėrgjegjes
("Essai sur les données immédiates de la conscience").
|
Liceu "Henri
Bergson"
|
Kėshtu
Bergson vazhdoi karierėn e tij shembullore dhe kjo bėri qė ai tė
angazhohet nė Shkollėn e Lartė tė Normales dhe mė tutje, mė
1900, nė Katedrėn e Kolegjit tė Francės si ligjėrues-konferencier
i filozofisė greke dhe latine. Fitoi respekt e famė kėshtuqė nė
ligjerimet e vinin emra tė njohur si Péguy, Maritan e tė tjerė.
Mė 1914 pranohet nė Akademinė Franceze.
Veprat
mė tė njohura janė Materja dhe memorja (Matičre et mémoire
1896), Tė qeshurit (Le rire 1899), Evolucioni krijues (L'évolution
créatrice 1907), Energjia spirituale (L'énergie spirituelle
(1919) dhe Dy burimet e moralit dhe fesė (Les deux sources de la
morale et de la religion).
Mė
1927 i ndahet Ēmimi Nobel pėr Letėrsi.
Vdes
mė janar tė vitit 1941.
*Politikan
dhe filozof paqėdashės francez, i lindur mė1859 kurse vdiq nė
atentatin kundėr tij mė 1914.
|
|
Nobelistėt
Rradhitje
sipas vitit:
1901 : R.S
Prudhomme
1902 : Th. Mommsen
1903 : B. Bjornson
1904 : Frédéric Mistral dhe
José Echegaray
1905 : H. Sienkiewicz
1906 : G. Carducci
1907 : Rudyard Kipling
1908 : R. Eucken
1909 : Selma Lagerlöf
1910 : P. von Heyse
1911 : M. Maeterlinck
1912 : G. Hauptmann
1913 : R. Tagora
1914 : nuk u nda
1915 : Romain Rolland
1916: von Heindestam
1917 : Karl Gjellerup dhe
H. Pontoppidan
1918 : nuk u nda
1919 : Carl Spitteler
1920 : Knut Hamsun
1921 : Anatole France
1922 : J. Benavente
1923 : W. B. Yeats
1924 : W. Reymont
1925 : G. B. Shaw
1926 : G. Deledda
1927 : Henri Bergson
1928 : Sindgrid Undset
1929 : Thomas Mann
1930 : Sinclair Lewis
1931 : Erik A. Karlfeldt
1932 : J. Galsworthy
1933 : Ivan A. Bounine
1934 : Luigi Pirandello
1935 : nuk u nda
1936 : Eugene O'Neill
1937 : R. M. Du Gard
1938 : Pearl Buck
1939 : F. E. Sillanpaa
1940 : nuk u nda
1941 : nuk u nda
1942 : nuk u nda
1943 : nuk u nda
1944 : J. V. Jensen
1945 : Gabriela Mistral
1946 : H. Hesse
1947 : André Gide
1948 : Thomas S. Eliot
1949 : W. Faulkner
1950 : B. Russel
1951 : Par Lagerkvist
1952 : F. Mauriac
1953 : W. Churchill
1954 : E. Hemingway
1955 : H. Laxness
1956 : J. R. Jimenez
1957 : Albert Camus
1958 : Boris Pasternak (e refuzoi).
1959 : S. Quasimodo
1960 : S-J. Perse
1961 : Ivo Andriq
1962 : John Steinbeck
1963 : Georges Séféris
1964 : J-P Sartre (e refuzoi)
1965 : M. A. Shollohov
1966 : S. J. Agnon dhe
Nelly
Sachs
1967 : M. A. Asturias
1968 : Y. Kawabata
1969 : Samuel Beckett
1970 : A. Solzhenjicin
1971 : Pablo Neruda
1972 : Henrich Böll
1973 : Patrick White
1974 : E. Johnson dhe
Harry Martinson
1975 : E. Montale
1976 : Saül Bellow
1977 : V. Aleixandre
1978 : Issac B. Singer
1979 : O. Elytis
1980 : Ceslaw Milosz
1981 : Elias Canetti
1982 : G. G. Marquez
1983 : William Golding
1984 : Jaroslav Seifert
1985 : Claude Simon
1986 : Wole Soyinka
1987 : Joseph Brodsky
1988 : N. Mahfouz
1989 : Camillo J. Cela
1990 : Octavio Paz
1991 : N. Gordimer
1992 : Derek Walcott
1993 : Toni Morrison
1994 : Oe Kenzaburo
1995 : S. Heaney
1996 : W. Szymborska
1997 : Dario Fo
1998 : José Saramago
1999 : Günter Grass
2000 : Gao Xingjian
2001 : V. S. Naipaul
2002 : Imre Kertész
2003 : J. M. Coetzee
2004 : Elfriede Jelinek
2005 : Harold Pinter
2006 : Orhan Pamuk
2007 : Doris Lessing
2008 : J-M Le Clézio
2009 : Herta Müller
2010 : Mario V. Llosa
2011 :
Tomas
Tranströmer
Ballina |
